Experimenturik aleatorioena: dado bat jaurtitzea

Denok dakigu zer den dado bat jaurtitzea. Antzara-jokoan adibidez, erabakitzekotz zenbat laukitxo dugun aurreratuko fitxa, dugu botatzen dadoa, txandaka, behin ta berriro, artio norbait ailegatu a azken antzara.

Dadoa botatzen dugun bakoitzean, badakigu ze zaigu aterako zenbaki bat ti 1 a 6, baina ezin dugu jakin zein. Inoiz ez. Inola ere ez (zentzu batean beti da lehenengo botaldia).

Dadoa botatzea da ereduzko experimentu aleatorio bat, liburukoa, paradigmaticoa. Zeren:

1. Ezagutzen ditugu emaitza posible guztiak, zeinetarik zaigu gauzatuko bat eta soilik bat.
2. Ezin dugu aurretik determinatu zehazki zein emaitza aterako zaigun.
3. Experimentua ahal dugu "errepikatu" (dadoa jaurti dezakegu) hainbat alditan nola nahi dugun, nahiz beti izanen dugu ezjakintasun berbera respektu emaitza.

Ikus hurrengo definizioa, aterea ti "Virtual Laboratories in Probability and Statistics", zeinen autore nagusia den Kyle Siegrist:

Probability theory is based on the paradigm of a random experiment; that is, an experiment whose outcome cannot be predicted with certainty, before the experiment is run. We usually assume that the experiment can be repeated indefinitely under essentially the same conditions. This assumption is important because probability theory is concerned with the long-term behavior as the experiment is replicated. Naturally, a complete definition of a random experiment requires a careful definition of precisely what information about the experiment is being recorded, that is, a careful definition of what constitutes an outcome.

Eta, gainera, kontuan hartuz ze "aleatorio" hitza dator ti "alea=dado", akaso esan genezake ze dadoa botatzea da litekeen experimenturik aleatorioena.